Celem badania cytologicznego jest wykrycie nieprawidłowych komórek mogących świadczyć o rozpoczynającym się procesie nowotworowym w obrębie szyjki macicy. Polega ono na pobraniu przez ginekologa lub też położną rozmazu (komórek znajdujących się na szyjce macicy), który następnie zostaje poddany obserwacji pod mikroskopem. Zaleca się przeprowadzenie pierwszego badania cytologicznego nie później niż 3 lata po rozpoczęciu współżycia i powtarzanie go co roku. Szacuje się, że gdyby każdej kobiecie choć raz w życiu zrobiono cytologię to ryzyko śmierci z powodu raka szyjki macicy obniżyłoby się o blisko 40%!

Jak przygotować się do badania cytologicznego?

• Na badanie zgłoś się co najmniej 2 dni po ostatnim dniu krwawienia miesiączkowego lub co najmniej 2 dni przed wystąpieniem krwawienia.
• Na badanie najlepiej zgłosić się pomiędzy 10 a 20 dniem cyklu.
• 48 godzin przed pobraniem wymazu cytologicznego nie używaj żadnych leków dopochwowych, nie wykonuj irygacji.
• 24 godziny przed pobraniem wymazu cytologicznego zrezygnuj ze współżycia płciowego.
  

Wyniki cytologii ocenia się według zalecanego obecnie systemu klasyfikacji Bethesda lub w pięciostopniowej skali wg Papanicolau. Taki opis wyniku cytologicznego ma charakter edukacyjny, służy jego lepszemu zrozumieniu przez kobietę poddającą się badaniu. System PAP (Papanicolau) jest mniej skomplikowany i prostszy do zrozumienia. Występuje w nim podział na 5 grup cytologicznych.

Cytologia wyniki - Interpretacja systemu Papanicolau:

Stopień I - w rozmazie stwierdza się liczne pałeczki kwasotwórcze. Jest to obraz prawidłowy.
Stopień II - obok prawidłowych komórek nabłonka szyjki obecne są komórki zapalne
Stopień III - widoczne nieprawidłowe komórki z cechami dysplazji komórkowej
Stopień IV i V - obecne komórki nowotworowe

Stopień III, IV i V oznaczają wynik nieprawidłowy oraz konieczność dalszej diagnostyki.

Za pomocą systemu Bethesda określamy :
czy wymaz zawiera materiał odpowiedni do oceny
ogólne stwierdzenie czy obraz cytologiczny jest prawidłowy czy nie
dokładny opis zmian zgodny z obowiązującą terminologią.

Jeśli wynik badania cytologicznego zostanie oceniony jako nieprawidłowy pacjentka często zostaje poddana badaniu kolposkopowemu. Kolposkop umożliwia bowiem oglądanie szyjki macicy w 30-40 krotnym powiększeniu. Dzięki temu możliwa jest dokładniejsza ocena stanu oraz struktury nabłonka. Dzięki kolposkopii możliwe jest precyzyjne pobranie wycinków z miejsc najbardziej podejrzanych do badania histopatologicznego.

Jak dokładne jest badanie cytologiczne? Czułość cytologii jest określana w zależności od autorów od 60 do 90%. Celem wykonywania cytologii jest wykrycie stanów, które nie leczone doprowadziłyby do rozwoju raka szyjki macicy (stanów przedrakowych). Wykonując cytologię nie wykrywamy wirusa HPV lecz zmiany komórkowe wywołane przez niego. Dlatego też doskonałą metodą alternatywną lub w niektórych przypadkach uzupełniającą do badania cytologicznego jest test na HPV.